यस्तो छं नेपाली आर्मिको चरित्र

पञ्चकन्याकी आमा सुमित्रा कुमाल । उनको गलामा पोते छैन, सिउँदोमा सिन्दुर छैन र छैनन् हातमा काँचका चुरा । ४५ वर्षीया सुमित्राका श्रीमान्लाई कालले टपक्क टिपेर लगेको होइन । उनका पाँच सन्तानका चारजना बाबु छन् । अब उनीसँग केवल स्मृति छन् र छन् साथमा पाँचवटी छोरी । यस्तो लाग्छ— उनको अनुहार हाँस्नका लागि त बनेकै होइन । उनी ती अप्रिय दिनहरू नसम्झिरहन सक्दिनन् । विगत दुख्छ, र विक्षिप्त हुन्छिन् उनी ।
चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जको सुरक्षाका लागि खटिएका नेपाली सेनाका जवानहरूले १८ वर्षको लाऊँलाऊँ र खाऊँखाऊँ जवानीमा सुमित्राको कुमारीत्व लुटे । यो भयानक घटनापछि उनलाई आर्मी भन्नेबित्तिकै घृणा लागेर आउँछ । पटकपटक गरी उनको जीवनमा धेरै आँधीबेहरी आए ।उनी विगत सम्झिँदै भन्छिन्, 'एक दिन म ६/७ जना साथीसँग घाँस काट्न गएकी थिएँ । घाँस खोज्दै हामी निकुञ्जभित्र पस्याँ । सेनाले हामीलाई देखे र हामीनजिकै आएर केहीबेर कुराकानी गरे । पछि जंगलभित्र घुम्न जाऊँ भने । हामीले मानेनौँ । त्यसपछि हामीलाई त्यहाँ घाँस काट्न दिएनन् ।'
उनको रामकहानी यसरी बढ्छ— 'त्यही दिन साँझमा तीनजना सिपाही मेरो घरमा आए र आमालाई 'साहिँली र अरू दुईजनालाई चामल र दाल केलाउन पठाइदिनू' भनेछन् । भोलिपल्ट बेलुका चार बजेतिर म र अरू दुईजना काम गर्न गयाँ । काम गर्दागर्दै साँझको ७ बज्यो । घर जान लाग्दा उनीहरूले 'हामी पुर्‍याइदिउँला, यो काम सिध्याओ' भने । पैसा पाउने भएपछि र साँझमा पुर्‍याइदिने भएपछि हामी काम गर्न राजी भयौँ ।'
चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जआसपासका स्थानीय बासिन्दालाई आफ्ना छोरीबुहारी कसरी सुरक्षित राख्ने भन्ने चिन्ताले सधैँ खाइरहेको हुन्छ । हुर्के-बढेका छोरीबुहारी जंगल पठाऊँ त सेनाको सिकार होलान् भन्ने डर, नपठाऊँ त छाकै टर्दैन । उनी भन्दै जान्छिन्, 'रातको ९ बजेतिर हामीलाई पुर्‍याउन आए । बाटोमा त्यस्तो नराम्रो केही बोलेका थिएनन् । घरमा आएपछि 'साहिँली, तिम्रो घरमा त भाले रहेछ । भाले खान पर्‍यो भने ।' पैसा दिन्छौँ भन्दै मलाई मासु/भात पकाउन लगाए । एकजनाले रक्सी पनि ल्याएको रहेछ । रक्सी र मासु खाएपछि मातेर यौटा अपराधीले मेरो सर्वस्व लुट्यो ।'
अब सुरु हुन्छ उनको पीडा-वर्णन, 'मैले गाउँका अरू दिदीहरू पनि बलात्कृत भएको थाहा पाएकी थिएँ । उनीहरूको बिचल्ली पनि देखेकी थिएँ । महिना दिन कटिसक्दा पनि महिनावारी नभएपछि अब मलाई डर लाग्न थाल्यो । मैले मेरो इज्जत लुट्नेलाई धुइँपताल खोज्न थालेँ । र, भेटेँ पनि । मैले मरिहत्ते गरेपछि उसले विवाह गर्छु भन्यो । मेरो पेटमा उसको चिनो बढ्दै थियो । गाउँलेको डरले उसले मलाई एउटा कोठामा राख्यो । छोरी जन्मिई । सुत्केरी बस्न माइत गएँ । एक महिना माइत बसेर फर्किंदा त ऊ सरुवा भएर गइसकेछ । उसको घर कहाँ हो मलाई केही थाहा थिएन । उसले मलाई घरको न घाटको बनाएर छोड्यो । रात कहिल्यै महिलाको हुँदैन भनेको साँचो रहेछ । मेरा जीवनमा जति दुर्घटना भए ती रातमै भएका छन् ।'
सुमित्रा आफ्नो मनको वह पोख्न बसेकी छिन् । एउटाले धोका दिए पनि जीवन जसोतसो चल्दै थियो । एकदिन आँसीको कालो रातमा अर्को सैनिक प्रकाश बनेर आइपुग्यो । गरिबीले बल्न नसकेको चुलोमा उसको आगमन मट्टितेलझँ हुन गयो । घरको न घाटको भएर बिचल्लीमा परेकी उनलाई उसले हर कदममा साथ दिन थाल्यो । उनले पनि उसको विश्वास गरिन् । उनी भन्छिन्, 'घर लैजानु न भन्दा घरमा मेरो राम्रो छैन, यहीँ घडेरी किनेर सानो घर बनाऔँला, यहीँ सुखसँग बसाँला भन्थ्यो । तलब लिनेबित्तिकै दिन्थ्यो । यसैबीच म गभर्वती भएँ । फेरि पनि छोरी जन्मिई । अर्कोपट्टिकी ठूली
छोरीलाई वेला-वेलामा माइतीमा राखिदेऊ भन्न थाल्यो । मैले राख्न मानिनँ । उसलाई विनाबाउकी छोरी भन्लान् भन्ने डर थियो मलाई ।'उनी भन्दै जान्छिन्, 'बाउ मरे आधा टुहुरो, आमा मरे पूरै टुहुरो भन्छन् । मैले कहिल्यै पनि ठूली छोरीलाई बाउको मायाको कमी हुन दिइनँ ।' कहिलेकाहीँ झगडा परे पनि बस्न लागेको घर किन बिर्गानु भनेर सहेरै बस्न थालिन् उनी । भन्छन् नि- लोग्ने-स्वास्नीको झगडा परालको आगो । समय बित्तै जाँदा उनी फेरि गर्भवती भइन् ।
उनको कथावाचन यसरी अगाडि बढ्दै जान्छ, 'उसले थाहा पाएपछि ऊ कोठामा कहिलेकाहीँ मात्र आउन थाल्यो । एक दिन किन कोठामा आउनुहुन्न भनेर सोधेँ । उसले भ्याउँदिनँ भन्यो । 'तिमीलाई दिन काट्न गाह्रो भएको हो भने माइत जाऊ, म पुर्‍याइदिउँला भन्यो । म सोझी, हुन्छ भनेर माइत हिँडेँ । माइतमा पनि आमाबाहेक अरू कोही बोल्ने थिएनन् । मेरो पेटको बच्चा सात महिनाको भइसकेको थियो । गाउँका दिदीबहिनीहरू मलाई 'गन्हाउने आइमाई' भन्न थालेका थिए । म जे भए पनि मेरो लोग्ने त छ नि भनेर कोठामा फर्किएँ ।' 'तर...,' उनको बोली त्यहीँ अडियो । उनी अगाडि बढ्न चाहिनन् । तर, एकछिनपछि उनले भनिन्, 'ऊ पनि सरुवा भएर गइसकेछ ।'
कति चोट देखिने हुन्छन्, कति नदेखिने । कति निको हुने खालका हुन्छन् कति निको नहुने । सुमित्रा आफ्नो पीडामा अभ्यस्त हुँदै जान थालिन् । उनी बताउँदै जान्छिन्, 'ऐलानी जग्गामा सानो छाप्रो हालेर बसेकी थिएँ । आफ्नो जग्गाजमिन नभएकाले नचाहँदा नचाहँदै पनि निकुञ्जमै भर पर्नुपर्थ्यो । बिहानको तरकारी निउरो खोज्न, घुँघी टिप्न, दाउरा खोज्न लुकीलुकी निकुञ्जमा गइन्थ्यो । एकदिन पाँचजना सैनिकले मलाई बलात्कार गरे । म रगताम्मे भएकी थिएँ । तिनीहरूबाट जन्मेकी छोरी अहिले १२ वर्षकी भई । यही हो,' उनी छोरीलाई देखाउँदै भन्छिन् ।
०५७ सालमा राति गस्तीमा आएका सेनाले उनलाई घरमै सुतिरहेका वेला बलात्कार गरे । तिनीहरूबाट जन्मेकी छोरी पनि आठ वर्षकी भइसकेकी छिन् । सुमित्रालाई त्यतिखेर असह्य पीडा हुन्छ, जब उनीहरू हाम्रो बा खोइ भन्छन् । 'मैले कसलाई यिनीहरूको बाउ देखाउने ।'
**सात महिनाअगाडि यसरी कुरा गर्ने सुमित्राको अहिले भने मानसिक अवस्था पूरै बिगि्रसकेको छ । उनले आफ्नो वास्तविकता छोरीहरूलाई थाहा दिएकी रहिनछन् । छोरीहरूले 'हाम्रो बाबु खोइ' भन्दा 'भारतमा पैसा कमाउन गएका छन्' भन्दै आएकी रहिछन् । सत्य लुक्दैन, झुटो टिक्दैन भनेझैं छोरी साहिँलीले स्कुलमा सत्य कुरा थाहा पाइछिन् । त्यसपछि साहिँली छोरी विक्षिप्त भइछिन् । सुमित्रा बिरामी छोरीको हेरचाह गर्दै थिइन् । बहिनी बिरामी भएको खबर पाएपछि २१ वर्षकी जेठी दिदी र १९ वर्षकी माइली दिदी काठमाडौँ र पोखराबाट घर आएछन् । सत्य कुरा सबैलाई थाहा भयो । र, अन्त्यमा तीनवटै दिदी-बहिनीले मानसिक अवस्था गुमाएको थाहा पाइयो ।
सुमित्राको परिवार लथालिंग छ । ऐलानी जग्गामा सानो छाप्रो भए पनि त्यसभित्र आगो नबलेको महिनाँ भइसकेको प्रस्ट देखिन्थ्यो । सुमित्राकी आमा भन्छिन्, 'मेरो पेवा पनि यही साहिँली नातिनीको उपचारमा सकियो । अब के खाने, के गर्ने, चार-चारवटी पागल घरमा छन् । आमाको बोली वेलावेलामा आफैँ रोकिन्छ । अब म पनि पागल हुन्छु कि के हो ? जाऊँ कहाँ जाऊँ, खाऊँ के खाऊँ । तीनवटी कमाउने नातिनीहरू पागल भए । दुईटी सानै छन्, मैले यिनीहरूलाई के ख्वाएर हुर्काउने ?'
**शान्ता अधिकारी